Catfishing, misschien heb je er wel eens van gehoord in het nieuws of online. In dit artikel leggen we uit wat catfishing is, hoe je een catfish herkent en wat je kunt doen om te voorkomen dat je zelf slachtoffer wordt.
Laten we allereerst de belangrijkste vraag beantwoorden:
Wat is catfishing?
Catfishing wordt vaak gebruikt voor datingfraude, waarbij er een volledige neprelatie wordt aangegaan.
Het doel van de catfish (de persoon achter de nepprofielen) is meestal een van de volgende dingen: financieel gewin, het slachtoffer misleiden om bijvoorbeeld persoonlijke informatie te ontfutselen, of gewoon als een vorm van trolling of voor de lol.
Beroemdheden zijn vaak het doelwit, maar ook nietsvermoedende “gewone” internetters kunnen slachtoffer worden.
De gevolgen van catfishing kunnen groot zijn voor het slachtoffer: persoonlijke informatie of foto’s kunnen openbaar worden gemaakt, of worden gebruik om het slachtoffer te chanteren.
Hoe gaat een catfish te werk?
Een serieuze catfish weet wat hij of zij doet en gaat gericht te werk. Hij maakt een profiel aan dat aantrekkelijk is voor het slachtoffer. Iemand die een man probeert te misleiden maakt een profiel aan van een knappe vrouw en omgekeerd. De interesses worden gekopieerd en waarschijnlijk “woont” de catfish toevallig in dezelfde regio of verhuist hij daar binnenkort naartoe.
Kortom, de catfish zet een scala aan psychologische trucs in om een vertrouwensband te creeeren of zelfs een (vriendschappelijke) relatie aan te gaan.
Nadat het contact tot stand is gebracht en het vertrouwen gewonnen is, weet de catfish door een slimme babbel het slachtoffer dingen te laten vertellen of doen.
Catfishing komt overal op internet voor waar interacties tussen mensen is:
Bijvoorbeeld een volwassene die zich voordoet als tiener om zo online vriendschappen met kinderen aan te gaan en hen uit te dagen om bijvoorbeeld foto’s van zichzelf te sturen.
Of iemand die op een datingsite contacten aangaat en vervolgens de ander probeert te overtuigen om geld te sturen.
In september 2020 was er in Vlaanderen een catfishingzaak die veel media aandacht trok: een persoon had een aantal bekende Vlamingen via chatapp Kik ervan weten te overtuigen naaktfoto’s te sturen. En deze foto’s vervolgens online publiekelijk gemaakt.
Het kan ook onschuldiger zijn, zoals in de MTV show Catfish, waarin een vrouw zich voordoet als een mannelijk model om zo online met andere vrouwen te connecten. Iets wat ze met haar eigen identiteit niet durfde.
Wat kan je doen om catfishing te voorkomen?
Er zijn een aantal dingen die je kunt doen jezelf te beschermen tegen een catfish:
Gebruik Google als controle
Mocht je online contact hebben met een persoon en je vertrouwt het niet, ga dan op onderzoek uit. Ga naar Google en kijk eens wat je vindt als je de naam van de ander opzoekt.
Kan je geen andere informatie over deze persoon vinden buiten zijn social media profiel? Dan is het extra opletten geblazen. Natuurlijk zijn er zat mensen die gesteld zijn op hun privacy en niets van zichzelf online delen, dus het is geen bewijs dat je met een faker toe doen hebt, maar wel een reden om verder op onderzoek uit te gaan.
Reverse image search
Misschien wist je dit niet, maar je kunt foto’s gebruiken als zoekopdracht: de zoekmachine kijkt dan of diezelfde foto al ergens anders op internet te vinden is.
Een catfish zal niet zijn eigen foto gebruiken maar een foto die hij ergens online gevonden heeft, bijvoorbeeld van een willekeurig Facebook profiel, een website voor stockfoto’s of een andere website.
Als jij de foto van degene met wie je contact hebt in reverse image search upload, dan kan je dus zien of de foto ook ergens anders op Internet gebruikt is. Mocht dat het geval zijn, dan is er een grote kans dat je met een catfish te maken hebt.
Zoeken met een foto doe je zo:
- Sla de profielfoto van het social media account dat je wilt controleren op, bijvoorbeeld op je bureaublad.
- Ga naar images.google.com
- Klik op het icoontje van het fototoestel
- Kies voor afbeelding uploaden en voila.
Nodig de ander uit voor een video chat
Dit klinkt misschien een beetje eng, maar het is wel een hele goeie manier om te controleren of degene met wie je contact hebt daadwerkelijk degene is die hij of zij zegt te zijn.
In een video gesprek is het heel lastig om op je profielfoto te lijken als het niet jouw foto is…
Waarschijnlijk zal de ander dan ook allerlei smoesjes verzinnen waarom hij of zij geen video gesprek met je kan houden.
Bekijk het profiel goed
“Zeg mij wie uw vrienden zijn, dan zeg ik wie u bent” is een oud spreekwoord dat ook in de moderne internet tijd nog steeds zijn waarde heeft.
Heeft jouw potentiele catfish weinig vrienden op Facebook of andere social media, dan is dat iets om wat uitgebreider te onderzoeken. Weinig vrienden op zich is natuurlijk geen bewijs, maar het kan een aanwijzing zijn.
Een nepprofiel aanmaken is vrij makkelijk, maar vrienden faken is veel werk.
Soms probeert een catfish gewoon vriendjes te worden met willekeurige mensen, er zijn er altijd wel een paar die het vriendschapsverzoek accepteren.
Ook kan het zijn dat er nep vrienden of nep volgers aan een profiel worden toegevoegd.
Heeft een profiel weinig vrienden, kijk dan eens of je catfish op een van de foto’s van zijn vrienden staat. Is dat niet het geval, dan is dat een rode vlag.
Je kunt ook contact opnemen met een paar vrienden om te vragen of zij hem of haar daadwerkelijk kennen.
Vraag door in het gesprek
Stel strategische vragen tijdens de gesprekken die je met de ander hebt:
- Je kunt bijvoorbeeld op een plagende manier om een specifieke foto vragen: “Hoe weet ik dat jij echt bent, je lijkt te leuk om waar te zijn. Kan je me een selfie sturen met een lepel? 🙂 🙂 ” Als dit een gevalletje catfishing is, dan heeft de ander nu een probleem: als hij een foto heeft gebruikt van een andere persoon, kan hij deze selfie niet maken.
- Vraag de ander naar persoonlijke dingen, zoals z’n werk, vrienden, hobbies of wat hij heeft gedaan vandaag. Hoe meer persoonlijke details iemand moet geven, hoe lastiger het wordt om geen fouten te maken als het gelogen is. Merk je op een later moment dat dingen in het verhaal niet kloppen, confronteer degene er dan mee (op een vriendelijke manier) en kijk wat de reactie is.
- Een catfish zal proberen om het gesprek snel weer terug te sturen naar jou zodat hij of zij niet over zichzelf hoeft te praten.
Laat je niet inpakken
Laat je niet het hoofd op hol brengen door lieve of leuke dingen die de andere persoon zegt. Als iemand in een dating setting te snel richting een relatie pusht, of zegt dat hij van je houdt, terwijl jullie elkaar nog nooit ontmoet hebben dan klopt er iets niet.
Wat kan je doen als je slachtoffer geworden bent van catfishing?
Zorg dat deze persoon je niet meer kan bereiken. Blokkeer hem of haar op alle (social) media waarmee jullie met elkaar communiceerden. Dus Twitter/Facebook/Instagram/Kik… of welke dan ook.
Als jullie via e-mail communiceerden, stel dan in dat zijn of haar e-mailadres geblokkeerd wordt. Bijvoorbeeld door alle mail afkomstig van dat e-mailadres direct naar de spambox te laten sturen. Dit kan je instellen in je e-mailaccount.
Mocht je al telefoonnummers hebben uitgewisseld, dan kan je in je telefoon het nummer van de ander blokkeren zodat berichen en oproepen geweigerd worden.
Rapporteer het account bij de sociale media website zodat het verwijderd wordt. Ook bij datingsites kan je profielen melden. Hiermee voorkom je mogelijk dat andere mensen ook slachtoffer worden.
Mocht je schade hebben geleden doordat je al teveel informatie hebt prijs gegeven, kan je overwegen om aangifte te doen bij de politie.
Gerelateerde artikelen:
Gerelateerde artikelen uit de kennisbank: